فرصتی برای خودکفایی در تولید ورق سرد فولادی

صنعت فولاد از جایگاه ویژه‌ای در جهان برخوردار است. این صنعت در ایران نیز اهمیت زیادی دارد. بر همین اساس در دو دهه گذشته تلاش‌شده سرمایه بخش خصوصی برای ساخت واحدهای فولادی جذب شود. شرکت فولاد غرب آسیا یکی از مجموعه‌های فولادی است که با تلاش بخش خصوصی در سال ۱۳۸۳ در استان قم در ۳۰ کیلومتری شهرستان دلیجان تاسیس شد.

در این واحد، ورق سرد فولادی با ضخامت نهایی ۰.۱۸ تا ۳ میلی‌متر، عرض ۶۰۰ تا ۱۷۰۰ میلی‌متر و وزن هر کلاف ۶ تا ۳۰ تن براساس استانداردهای بین‌المللی ساخته می‌شود. درحال‌حاضر، تقاضای قابل‌توجهی به ورق سرد فولادی به‌ویژه نازک در بازارداخلی دیده می‌شود. این نوع ورق‌ها از موقعیت فروش خوبی در بازار بین‌المللی نیز برخوردار هستند؛ بنابراین این شرکت در تلاش است با اجرای طرح‌های توسعه‌ای و استفاده از تمام ظرفیت خود از یک‌سو نیاز کشور را برطرف کند و از سوی دیگر، در مسیر تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب یعنی جهش ت

ولید، گام بردارد. با هدف بررسی الزامات بهبود در عملکرد تولید شرکت‌های فولادی و شناخت هرچه بیشتر این واحدها در مسیر تولید، با غلامرضا خلیقی، مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا گفت‌وگویی را ترتیب داده‌ایم. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید. 

به‌نظر شما، افزایش تولید در صنعت فولاد از چه منظر حائز اهمیت است و به چه الزاماتی نیاز دارد؟ 
امسال از سوی رهبر معظم انقلاب با عنوان جهش تولید نام‌گذاری شده است. در چنین شرایطی رشد تولید فولاد اهمیت ویژه‌تری یافته است. درنتیجه از سیاست‌گذاران و متولیان وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می‌رود تولیدکنندگان را در این مسیر یاری کنند. در سند چشم‌انداز توسعه کشور در سال ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است. برای تحقق این هدف باید در درجه نخست ظرفیت‌های خالی واحدهای فولادی کشور تامین و در ادامه واحدهای نیمه‌تمام به مدار تولید وارد شوند. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید فعالیت خود را بر تکمیل واحدهای نیمه‌تمام متمرکز کند. بدون تردید با آغاز به‌کار چنین پروژه‌هایی، ظرفیت تولید فولاد در کشور رشد قابل‌ملاحظه‌ای خواهد داشت. 

رشد تولید در ورق‌های سرد فولادی از چه منظر حائز اهمیت است؟ 
ورق‌های فولادی نورد سرد یکی از محصولات عمده مورد تقاضای بازار مصرف داخلی ایران هستند. این ورق‌ها از ظرفیت قابل‌توجهی برای صادرات نیز برخوردارند. ورق سرد فولادی در صنایع زیربنایی کاربردهای فراوانی دارد. درحال‌حاضر میزان نیاز کشور به برخی گریدهای ورق سرد فولادی بیشتر از ظرفیت تولید آنهاست؛ بنابراین رشد تولید ورق‌های فولادی اقدامی ضروری به‌نظر می‌رسد. بدون تردید این اقدام از واردات محصولات مشابه به کشور جلوگیری می‌کند و درنتیجه تاثیر بسزایی بر کاهش هزینه‌های ارزی خواهد داشت. شرکت‌های تولیدکننده فولاد نیز وظایفی برای تحقق سند چشم‌انداز توسعه کشور بر عهده دارند. بر همین اساس نیز شرکت فولاد غرب آسیا در نظر دارد میزان تولید خود را در امسال به ظرفیت اسمی تولید برساند و رسالت خود را اجرایی کند. البته چالش‌هایی در مسیر افزایش تولید وجود دارد. درواقع، لازمه اصلی تحقق این هدف، رفع چالش‌هایی است که بر عملکرد تولیدکنندگان سایه افکنده است. 

چه چالش‌هایی در مسیر بهبود تولید ورق‌های سرد فولادی وجود دارد؟ 
خلأهایی در مسیر تولید فولاد کشور وجود دارد که تحقق شعار جهش تولید را با چالش روبه‌رو می‌کند. مشکل در تامین برخی مواد اولیه را باید نخستین چالش در مسیر تحقق این شعار دانست. برخی نهاده‌های تولید در این صنعت از طریق واردات تامین می‌شود که اکنون با چالش روبه‌رو شده است. درنتیجه انتظار می‌رود با پیگیری وزارت صنعت، معدن و تجارت، مسیر تامین این مواد اولیه تسهیل شود. شرکت‌های تولیدکننده ورق سرد فولادی مشکلات دیگری نیز برای تامین مواد اولیه خود دارند. این واحدها از ورق گرم به‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، اما در مسیر تامین این ورق گرم، دستورات ستاد تنظیم بازار مشکلاتی را برای تامین ورق مورد نیاز واحدهای فولادی کشور ایجاد می‌کند. این ورق باید از بورس کالا خریداری شود، با این وجود مقررات ستاد تنظیم بازار بر این معاملات سایه افکنده است. برای رفع این مشکل با معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت جلساتی برگزار شد، اما آنها نیز محدودیت‌هایی دارند و نتوانستند ما را در رفع این مشکلات کمک کنند.
تامین نقدینگی را باید از دیگر چالش‌های اساسی واحدهای بخش خصوصی به‌ویژه تولیدکنندگان کوچک دانست. این مشکل نیز رشد تولید را محدود می‌کند. ما نیز به‌عنوان یک واحد تولیدکننده ورق سرد فولادی تمایل داریم محصول خود را در بورس کالا به فروش برسانیم، اما سیاست‌گذاران باید توجه کنند که قیمت تمام شده برای یک واحد متعلق به بخش خصوصی، با قیمت تمام‌شده ورق سرد فولادی شرکت فولاد مبارکه تفاوت می‌کند. درنتیجه این مشکلات باید برطرف شوند. این مشکل نیز با سیاست‌گذاران وزارتخانه مطرح شده است، اما یا برای رفع مشکلات ما، کاری از دست آنها بر نمی‌آید یا نمی‌خواهند کاری انجام دهند.
با وجود تمام چالش‌هایی که از آنها نام برده شد، ما تمام تلاش خودمان را می‌کنیم تا با حداکثر ظرفیت تولید کنیم. درنهایت امید داریم متولیان وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز ما را در این مسیر یاری کنند. سیاست‌گذاران چگونه می‌توانند از صنایع فولاد به‌ویژه تولیدکنندگان بخش خصوصی حمایت کنند؟
تولیدکنندگان بخش خصوصی انتظار حمایت مادی از دولت ندارند. تنها از دولتمردان انتظار دارند در سیاست‌گذاری‌های خود، حامی بخش خصوصی باشد، چراکه چنانچه تدوین سیاست‌های اقتصادی کشور به‌درستی انجام نشود؛ به‌طور حتم شرکت‌های متعلق به بخش خصوصی با مشکلات جدی روبه‌رو خواهند شد. 
در موارد متعددی سیاست‌گذاران وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌دنبال آن هستند که با اعمال فشار مانع رشد قیمت محصولات فولادی شوند که این اقدامات آسیب‌هایی را به تولیدکنندگان وارد می‌کند. درنتیجه انتظار می‌رود با بررسی کارشناسی مانع از وارد آمدن آسیب به تولید ما شوند. در این میان، سیستم قیمت‌گذاری در بورس براساس سیستم سال ۹۷ است و باید بروز شود. 
در کل، بی‌ثباتی که بر اقتصاد کشور سایه افکنده، تولیدکنندگان را با چالش روبه‌رو کرده و تحریم‌های بین‌المللی نیز مزید بر مشکلات شده است. در چنین شرایطی تبادل پول بسیار دشوار شده است. این موضوعات نیز هزینه‌های متعددی را به تولیدکنندگان وارد می‌کند؛ بنابراین رفع مشکلات کلان اقتصادی کشور زمینه موفقیت تولیدکنندگان فولاد و فعالان بخش خصوصی را نیز فراهم می‌کند. 

اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در این صنعت در شرایط کنونی چطور دنبال می‌شود؟
شرکت فولاد غرب آسیا در نظر دارد خط تولید جدیدی از ورق سرد فولادی با ظرفیت ۲۰۰ هزار تن در سال احداث کند. این پروژه در دست اجرا قرار گرفته و مراحل کسب جواز آن انجام شده است. مشاور اجرای این پروژه و حتی ماشین‌آلات موردنظر برای آن انتخاب شده‌اند. پروژه یادشده برای اجرا به یک بازه زمانی ۱۱ تا ۱۴ ماهه نیاز دارد؛ بنابراین امید داریم این پروژه در سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد. انتظار می‌رود راه‌اندازی این خط تولید، بخشی از نیاز کشور به ورق سرد فولادی را تامین کند. با اجرایی شدن پروژه مورد بحث سومین واحد نورد شرکت فولاد غرب آسیا نیز وارد مدار تولید می‌شود. محصول نهایی این خط تولید جدید، ورق‌های سرد فولادی بسیار نازک است که نیاز بالایی به آن در کشور احساس می‌شود. درحال‌حاضر شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان، شرکت هفت الماس و شرکت فولاد غرب آسیا، ورق سرد فولادی تولید می‌کنند، اما میزان تولید این مجموعه‌ها کفاف نیاز بازار داخلی را نمی‌دهد. گفتنی است ورق‌های سرد ساخت این مجموعه فولادی در صنایع خودروسازی، لوازم‌خانگی، پوشش ساختمان‌ها، ورق‌های رنگی، ورق‌های گالوانیزه، قوطی‌سازی، صنایع بسته‌بندی مانند رنگ روغن‌های صنعتی، کنسروسازی و... مصرف می‌شود. 
البته چالش‌هایی نیز در مسیر اجرای این پروژه وجود دارد. بسیاری از این مشکلات برای سایر تولیدکنندگان و شرکت‌هایی که طرح‌های توسعه‌ای را در دستور کار دارند نیز وجود دارد. ازجمله این چالش‌ها می‌توان به گشایش اعتبارات خارجی و پرداخت هزینه ارزی خرید تجهیزات اشاره کرد. متاسفانه درحال‌حاضر نقل و انتقال پول دشوار و پر ریسک و واردات قطعات و ماشین‌آلات نیز دشوارتر شده است.
 انتقال ارز برای خرید این تجهیزات نیز به‌دلیل محدودیت‌های موجود در نقل و انتقال پول، تولیدکنندگان را با مشکل روبه‌رو کرده است. علاوه بر تمام چالش‌های یاد شده، همه‌گیری ویروس کرونا در چند ماه گذشته نیز بر مشکلات ما افزوده است، زیرا در موقعیت کنونی امکان حضور طرف‌های خارجی به ایران وجود ندارد.